Điều gì kiểm soát sự rụng trứng.

Tuyến Yên sản xuất ra ít nhất hai loại kích dục tố, đó là nội tiết kích thích nang noãn (FSH) và nội tiết hoàng thể hoá (LH). Một loại thứ ba có thể thấy ở một số động vật khác là nội tiết hướng hoàng thể ( ký hiệu là LTH). Trong con người thì Prolactin (nội tiết tuyến yên gây ức chế buồng trứng) có thể là loại nội tiết thứ ba này.

Khối lượng nội tiết này được sản xuất ra trong vòng kinh chưa được xác định rõ ràng song người ta cho rằng có một “đỉnh phóng noãn” của LH ở chung quanh ngày thứ 12 của vòng kinh.

Kích dục tố tuyến yên và nội tiết buồng trứng

Giữa nội tiết buồng trứng và nội tiết tuyến yên có một tương quan nghịch đảo, hiện tượng này cho thấy một hệ thống kiểm soát theo cơ chế hồi tác. Lúc đầu của vòng kinh thì estrogen  trong máu thấp, tình trạng này kích thích sản sinh ra FSH. Hậu quả là các nang noãn trưởng thành, Và estrogen được tiết ra với khối lượng lớn. Các trạng thái này ức chế dần dần việc sản sinh FSH, nhưng lại khởi động sự chế tiết LH, gây ra hiện tượng phóng noãn và hình thành hoàng thể. Cả Progesteron lẫn estrogen đều do các tế bào haòng thể sản sinh ra. Nếu hiện tượng thụ tinh không xẩy ra thì hoàng thể teo đi, hiện tượng sản xuất estrgen và progesteron  giảm xuống, kinh nguyệt xuất hiện và hiện tượng chế tiết FSH lại được kích thích.

Sự điều hoà các nội tiết tuyến yên kiểm soát quá trình phóng noãn rất phúc tạp. Có 3 quá trình hồi tác tham gia vào:

Vào cuối một vòng kinh thì lượng estrgen trong huyết tương thấp. Điều này là một tín hiệu cho tuyến yên chế tiết FSH (Kích thích dương tính), để kích thích sự phát triển  của nang noãn (ngày 1- 5)

Trong khi tăng trưởng, các nang noãn chế tiết ra estrogen. Nội tiết FSH tụt xuống (Hồi tác âm). Chỉ những nang noãn lớn hơn có đủ thụ cảm với FSH mới tiếp tục lớn lên (ngày 6 – 11)     

Mức estrogen trong máu tiếp tục tăng lên là kết quả của sự chế tiết từ các nang noãn lớn. Khi nội tiết này đạt tới một mức đủ cao, nó sẽ kích thích trung tâm nằm trong lồi củ giữa tiết ra yếu tố giải phóng kích dục tố (hồi tác dương). Hiện tượng này làm tăng vọt sự chế tiết FSH và LH để gây ra hiện tượng phóng noãn (ngày 12 – 14)

Tác dụng của các nội tiết buồng trứng

Estrgen (nội tiết tố nữ):

Tác dụng sinh học của nó là làm cho đứa trẻ phát triển thành người phụ nữ trưởng thành và chuẩn bị cho người PN này về chức năng hôn phối.

Progesteron (nội tiết tố nữ):

Nội tiết này chuẩn bị cho người PN đã thu tinh đối với cuộc thử thách lâu đài khi có thai,không có nội tiết tương tự ở nam giới. Về ý nghĩa lâm sàng, nội tiết này có tác dụng chống estrogen.

Các tổ chức đích : Đồi thị , vú, đường sinh dục:

Các tổ chức thuộc những cấu trúc này cảm thụ đặc biệt đối với kích thích do estrogen. Bào tương của những tế bào của chúng chứa một phân tử thụ cảm với estrogen đặc hiệu, có ái tính với estrogen cao hơn gấp 100.000 lần so với loại protein vận chuyển dùng để giữ các nội tiết trong dòng máu.

Các thụ cảm progestron chỉ xuất hiện trong bào tương sau khi tế bào đã được estrogen kích thích.

Sự vận chuyển phân tử estrogen vào nhân tế bào diễn ra  dễ dàng hơn trong giai đoạn FSH (nội tiết tuyến yên) của vòng kinh so với giai đoạn LH (nội tiết tuyến yên), khi mà mức progestrone cao nhất. Số lượng thụ cảm estrogen giảm đi sau khi mãn kinh, song chúng không bao giờ biến mất hẳn.

Đường sinh dục

Estrogen kích thích sự tăng trưởng và sự phân bố các mạch máu, trong khi đó progesteron gia tăng sự chế tiết các tuyến của niêm mạc tử cung. Trong cổ tử cung, hiện tượng tiết dịch nhầy tăng lên đáng kể nhờ estrogen ( đểt ạo ra một môi trường thuận lợi cho tinh trùng) trong khi progesteron làm khô cạn dịch này.

Tại âm đạo, estrogen gây nên hiện tượng sừng hoá các tế bào nhân to lên và tích luỹ glycogen gia tăng.

Tuyến vú         

Estrogen kích thích sự tăng trưởng của tổ chức đệm, hệ thống ống tuyến và trạng thái ngâm sắc tố trong khi progesteron kích thích sự tăng trưởng của các nang tuyến. Các tính sinh dục thứ phát do estrogen kiểm soát.

Hệ thống tim mạch

Estrogen làm giãn cơ trơn của hệ thống các mạch máu và gây nên hiện tượng giãn mạch nhằm cải thiện tuần hoàn, ngăn ngừa tăng huyết áp. Estrogen và progesteron. ở mức độ nhẹ hơn, gây nên tình trạng giữ nước và muối.

Đồi thị (vùng dưới đồi)

Trục đồi thị  – tuyến yên điều tiết các tác dụng của nội tiết buồng trứng và thông qua FSH, LH kiểm soát vòng kinh.

Hệ xương

Estrogen giúp cho calci được giữ lại trong xương và vào tuổi dậy thì gây nên sự tăng trưởng đột ngột và rồi làm kín đầu xương dài.

Các đặc điểm tâm lý

Nữ tính khác hơn nhiều với sự biểu hiện đơn thuần mức nội tiết lưu hành trong máu và các dao động mức nội tiết trong vòng kinh ảnh hưởng ở mức độ nhất định tới thái độ và tính cách của cá nhân.

Trong giai đoạn estrogen nhìn chung người phụ nữ tự tin, hoạt bát, vui vẻ, cởi mở và cương nghị hơn. Progesteron gây nên sự giảm sút hoạt động thể lực, tính tình lặng lẽ, thạm chí có chút trầm cảm.