Những điều cần biết về sảy thai

Sảy thai là gì?

Trong y học, sảy thai là trạng thái bào thai bị hoại và ngưng phát triển trước khi sinh. Đối với những người mẹ đang trông chờ đứa con ra đời, thì sảy thai là một biến cố đau buồn trầm trọng. Trung bình, một trong năm bào thai đang phát triển sẽ bị sảy ra ngoài tuần lễ thứ 20. Ngoài ra, vì nhiều người phụ nữ không biết mình có thai khi thai bị sảy trước 5 tuần và bị thải ra như một kỳ kinh, người ta ước lượng tỉ lệ sảy thai lên gần đến 50%.

Nguyên nhân gây sẩy thai

Hơn 60% trường hợp sẩy thai tự nhiên là hậu quả của sai lạc nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào của trứng đã thụ tinh hay trong giai đoạn phôi (do những tác nhân như tia X, nhiễm siêu vi, nhiễm độc hóa học,..).

Khoảng 15% là do chấn thương, nhiễm khuẩn, thiếu dinh dưỡng, tiểu đường, nhược năng tuyến giáp hay bất thường giải phẫu cơ quan sinh dục ở người mẹ (cổ tử cung bị hở, tử cung có vách ngăn, u xơ tử cung quá to). Trong ¼ số trường hợp, nguyên nhân sẩy thai không xác định được.

Các bác sĩ không thể chỉ rõ lý do dẫn tới sẩy thai nhưng đa phần đều do một số nguyên nhân. Ít nhất một nửa số trường hợp sẩy thai trong 3 tháng đầu là do nhiễm sắc thể có vấn đề, khiến thai nhi không thể phát triển bình thường. Những trường hợp sẩy thai sau khi thai được 20 tuần tuổi có thể là kết quả của tình trạng viêm nhiễm hay thai nhi/rau thai xuất hiện bất thường, tử cung yếu đến mức không thể “đỡ” được bào thai đang lớn lên rất nhanh. 

Nếu tính những thai nghén được xác định bằng xét nghiệm máu sau khi chậm kinh 24-48 giờ thì số sẩy thai chiếm tỷ lệ 55%, như vậy là hơn 50% thai nghén không đi đến đủ tháng mà đã “hỏng” giữa đường vì những lí do hoàn toàn tự nhiên ở phụ nữ trẻ dưới 35 tuổi. Càng nhiều tuổi thì nguy cơ sẩy thai càng tăng lên. Từ 35 đến 42 tuổi, tỷ lệ sẩy thai tăng từ 15 lên 30%. Với loại sẩy thai tự nhiên này, y học chưa có biện pháp gì để can thiệp. 

Triệu chứng

Các triệu chứng dọa sẩy thai bao gồm xuất huyết (ra máu) âm đạo kèm theo đau quặn bụng dưới. Nếu xuất huyết âm đạo nhiều kèm theo đau quặn bụng là dấu hiệu thai sắp bị sẩy. Người ta phân sẩy thai thành các loại sau:

Dọa sẩy thai: Thường có xuất huyết âm đạo và đau bụng, nhưng thai nhi vẫn còn sống và chưa bị đẩy ra khỏi buồng tử cung. Cổ tử cung vẫn đóng kín, hoặc hé mở nhưng các thành phần của thai chưa bị tống xuất ra ngoài. Nếu bệnh nhân vẫn tiếp tục chảy máu và đau bụng, các thành phần của thai đang đi qua ống cổ tử cung (thập thò âm đạo) thì được coi là sẩy thai không tránh được.

Chắc chắn bị sẩy thai: Sẩy thai chắc chắn có thể là hoàn toàn (toàn bộ thai nhi lẫn nhau thai cùng bị tống ra một lúc, sau đó hết đau quặn bụng, nhưng máu vẫn có thể tiếp tục rỉ ra như kinh nguyệt) và không hoàn toàn (một phần của thai và nhau thai vẫn còn trong tử cung; tuy đã bớt đau quặn bụng nhưng máu âm đạo vẫn chảy liên tục, thậm chí băng huyết).

Xử trí  

Khi mang thai kèm với đau bụng hoặc ra huyết cần phải đi khám ngay tại các cơ sở có chuyên khoa sản và siêu âm để xác định tình trạng thai.

Nếu có dấu hiệu dọa sẩy thai, thai phụ cần nghỉ ngơi tại giường, phải kiêng lao động, kiêng giao hợp, nên ăn uống thức ăn mềm, dễ tiêu, tránh táo bón và dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Nếu đã điều trị như trên nhưng vẫn ra huyết nhiều hoặc đau bụng nhiều hơn thì phải đi bệnh viện khám để xác định thai, tình trạng thai và từ đó bác sĩ có quyết định tiếp tục điều trị giữ hay bỏ thai.

Đối với thai lưu thì không nên chờ để sẩy tự nhiên mà cần phải chấm dứt thai kỳ vì có thể có biến chứng rối loạn đông máu. Tùy vào tuổi thai và tình trạng sức khỏe của thai phụ mà bác sĩ sẽ khuyên nên nhập viện hoặc điều trị ngoại trú.

Phòng tránh

Để phòng ngừa sẩy thai, các chị em cần lưu ý những điều sau:

– Khi mang thai, cần có chế độ dinh dưỡng cân đối, uống bổ sung viên sắt và axit folic để tránh thiếu máu và thiếu axit folic vì đây là một trong nguyên nhân dẫn đến suy dinh dưỡng và gây sẩy thai.

– Nên đi khám thai định kỳ tại cơ sở y tế có chuyên khoa sản. Nếu phát hiện bất thường như hở eo tử cung, bác sĩ sẽ có chỉ định khâu vòng eo cổ tử cung sớm (tuần lễ thứ 14 – 15 thai kỳ) để tránh sẩy. Đây là thủ thuật khá đơn giản, bệnh nhân không phải nằm viện lâu. 

– Trường  hợp có thai mà đau bụng lâm râm hoặc ra huyết dù là chút ít cũng cần đến khám tại các cơ sở y tế ngay. Nên giữ vệ sinh cá nhân và vệ sinh giao hợp vì tình trạng nhiễm khuẩn âm đạo, tử cung cũng là nguyên nhân gây sẩy thai.

– Tránh lao động nặng, không ngâm mình dưới nước ao tù, không nên mang giầy cao gót vì có thể té ngã, tránh tiếp xúc với các chất độc hại như rượu, bia, thuốc lá, thuốc trừ sâu, thuốc nhuộm. Không tự ý dùng thuốc, cho dù là thuốc cảm thông thường hoặc thuốc bổ. Khi dùng thuốc cần có sự hướng dẫn của bác sĩ.

– Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh cảm cúm, hoặc các bệnh lây truyền qua đường hô hấp  khác, tránh căng thẳng, lo âu, buồn phiền.

– Đối với người sẩy thai tái phát (từ 3 lần trở lên), hai vợ chồng cần được khám toàn diện và làm các xét nghiệm đầy đủ cũng như được tư vấn cẩn thận trước khi mang thai  lần sau.

Hiện nay để phòng ngừa thì các bác sĩ chỉ khuyên thai phụ đi khám thai sớm ngay sau khi chậm kinh, và nếu có các yếu tố nguy cơ thì cần cố gắng tránh và làm theo hướng dẫn của bác sĩ. Những trường hợp dọa sảy nếu điều trị tốt thì có thể giữ được thai, nhưng nếu thai phụ không chú ý nghỉ ngơi và dùng thuốc theo hướng dẫn thì thai sẽ bong và bị đẩy ra khỏi tử cung. Khám thai sớm và thường xuyên là cách phát hiện sớm những dấu hiệu dọa sảu ngay cả khi thai phụ chưa thấy bất cứ dấu hiệu gì.