Các phương pháp điều trị lạc nội mạc tử cung.

Lạc nội mạc tử cung là gì?

Nội mạc tử cung là lớp lót bên trong tử cung, thường bong ra khi hành kinh và lại được tái tạo khi sạch kinh, cũng là nơi để thai nhi làm tổ và phát triển. Khi đến chu kỳ kinh nguyệt, lớp nội mạc bong ra kèm máu kinh chảy ra ngoài. Vì một yếu tố nào đó khiến cho lớp nội mạc này đi ngược vào bên trong (ổ bụng, vòi trứng, buồng trứng, bàng quang), chúng sẽ phát triển tại nơi bám vào và hoạt động giống như lớp nội mạc trong tử cung. Đến chu kỳ kinh, chúng cũng bong ra gây đau bụng, xuất huyết rồi lại tự lành dẫn đến “chai, sẹo”

Tất cả các yếu tố làm cho máu kinh ngược trở lại đều có thể là nguyên nhân gây lạc nội mạc tử cung.

– Ở con gái: Do hiện tượng bế kinh nên khi tử cung co bóp đẩy máu kinh ra ngoài thì màng rụng của tử cung lại bị đẩy ngược lên vòi trứng và lọt vào ổ bụng.

– Ở phụ nữ đã có gia đình: Do giao hợp khi có kinh, dương vật đã đẩy màng rụng của niêm mạc tử cung đi ngược vào trong ổ bụng qua vòi trứng.

Ảnh minh họa: Nguồn Internet

Triệu chứng sẽ khác nhau tùy vào mỗi giai đoạn của chu kì kinh: Đau vùng chậu lắt nhắt; Đau khi quan hệ tình dục; Ra nhiều kinh, có cục máu đông, chu kì kinh bất thường; Đau giữa kì kinh, thường liên quan lúc rụng trứng, đau trước và sau khi hành kinh.

Lạc nội mạc tử cung gây ra các cơn đau khó chịu cho người bệnh, hơn nữa còn gây dính vòi trứng hay cản trở sự phóng noãn của buồng trứng, tăng nguy cơ vô sinh hay chửa ngoài tử cung.

Các phương pháp điều trị

Điều trị nội khoa

Giảm đau:

– Giảm nhẹ triệu chứng đau bằng các thuốc giảm đau NSAIDS

+ Thuốc làm giảm tính cảm thụ của các ngọn dây cảm giác với các chất gây đau của phản ứng viêm như Bradykinin, histamin, serotonin

+ Tác dụng giảm đau của NSAID liên quan mật thiết với tác dụng chống viêm

– Phải bảo đảm hiệu quả, an toàn để sử dụng lâu dài, có thể có thai trở lại

– Bệnh nhân thống kinh, đau vùng chậu mạn tính nên được điều trị nội khoa bất kể có lạc nội mạc tử cung hay không.

Liệu pháp viên thuốc ngừa thai phối hợp: Là lựa chọn đầu tay trong điều trị nội khoa đau do lạc nội mạc tử cung, có thể sử dụng theo chu kỳ hoặc liên tục (không nghỉ giữa 2 đợt)

Liệu pháp Progestin:

– Nhóm Progestin đường uống

– Nhóm Depot Progestin (DMPA)

– Dụng cụ tử cung phòng thích Progestin (vòng Megyna)

Danazol:

– Là loại androgen dạng uống hoạt tính yếu có khả năng ức chế tiết gonadotropin và gây vô kinh.

– Có tác dụng phụ androgenic với tăng cân, mụn trứng cá, rậm lông hay nam hóa. Ngoài ra còn gây tăng Lipid máu và nguy cơ ung thư buồng trứng.

Chất ức chế men thơm hóa  (Aromatase inhibitor):

– Có hiệu quả trong điều trị lạc nội mạc tử cung do ức chế sự hình thành estrogen tại chỗ tế bào nội mạc tử cung cấy ghép, cũng như ức chế  sản xuất estrogen của buồng trứng và các nguồn dự trữ khác như mô mỡ.

– Sử dụng kéo dài có thể gây mất xương và không thể sử dụng một mình mà không có thuốc khác như GnRH đồng vận hay viên thuốc tránh thai kết hợp ở phụ nữ tiền mãn kinh do kích thích sự phát triển của nhiều nang noãn của buồng trứng.

Liệu pháp đồng vận GnRH:

– Làm giảm sản xuất Estrogen tại buồng trứng tạo hiệu quả bất hoạt sang thương vùng chậu và giảm đau. Có nhiều đường dùng như xịt mũi, tiêm dưới da, tiêm bắp.

Ảnh minh họa: Nguồn Internet

– Các tác dụng phụ bao gồm triệu chứng giảm Estrogen như nóng bừng, khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục, giảm mật độ xương do đó không dùng cho trẻ vị thành niên < 16 tuổi.

– Thường chỉ định khi bệnh nhân không đáp ứng với ngừa thai CHC hoặc progestin hoặc tái phát triệu chứng sau điều trị, có thể bổ sung estrogen liều thấp và progestin khi điều trị giúp duy trì mật độ xương, không xuất hiện triệu chứng giảm estrogen mà vẫn đạt hiệu quả giảm đau trong thời gian 5- 10 năm.

Điều trị ngoại khoa:

– Phẫu thuật cũng là một lựa chọn hiệu quả. Và thường là dùng phẫu thuật nội soi để lấy các tế bào nội mạc tử cung đồng thời giúp gỡ dính với các cơ quan xung quanh, đưa chúng về vị trí bình thường. Tuy nhiên, phẫu thuật không phải lúc nào cũng hiệu quả, nhất là các trường hợp bệnh nặng. Một số nghiên cứu cho thấy phẫu thuật thậm chí còn làm giảm khả năng có thai nhiều hơn.

– Khi mổ lấy các túi máu dính trên buồng trứng có thể lấy nhầm mô buồng trứng. Ngoài việc ảnh hưởng đến khả năng rụng trứng về sau, nó còn dẫn đến nguy cơ mãn kinh sớm. Việc bóc tách các tế bào nội mạc luôn có rủi ro nên đòi hỏi kinh nghiệm và sự chính xác cao. Phẫu thuật nào cũng có biến chứng nhưng nhiều người vẫn chấp nhận rủi ro để được có con và giảm các cơn đau.

– Điều trị bằng phẫu thuật đối với bệnh lạc nội mạc tử cung thường dùng là phương pháp phẫu thuật qua nội soi ổ bụng. Đầu tiên người bệnh được gây mê để không đau. Bác sĩ chọc kim vào rốn để bơm khí cacbon dioxid vào bụng. Khi bụng giãn nở đủ, bác sĩ  luồn ống nôi soi vào ổ bụng. Kính nội soi cho phép bác sĩ phẫu thuật nhìn thấy các cơ quan bên trong, rồi bác sĩ phẫu thuật dùng hai dụng cụ nhỏ hơn luồn trong ống nội soi vừa nối xuống sâu phía dưới để lấy ra các mô bệnh.

– U nang lạc nội mạc tử cung của buồng trứng cũng được phẫu thuật lấy ra như vậy.  Có thể dùng tia lazer để đốt cháy những mẩu nội mạc tử cung bị lạc chỗ bằng đầu que diêm. Đôi khi bệnh lạc nội mạc tử cung tồn tại trong một thời gian dài, các cơ quan nội tạng có thể dính vào nhau bởi mô sẹo. Cũng có thể dùng tia lazer để tách rời các cơ quan nội tạng bị dính này.

Ảnh minh họa: Nguồn Internet

– Ống Fallop được kiểm tra bằng cách bơm các loại thuốc  nhộm xanh vào để nhìn xem liệu có tắc ống không. Vì ống dẫn trứng bị tác có thể ngăn cản thụ thai. Sau phẫu thuật, bác sĩ rút khí cacbon dioxid ra khỏi bụng, khâu những lỗ rạch nhỏ ở da.

– Một số người đã có đủ con và cuộc sống bị xáo trộn nhiều do lạc nội mạc tử cung, họ có thể chọn phương pháp cắt bỏ tử cung. Đây là giải pháp cuối cùng và cần nhắc kỹ lưỡng khi mà các triệu chứng quá ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngày.  

Phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung, tùy vào vị trí và mức độ có thể ảnh hưởng đến việc có thai, cũng có nhiều phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung và vẫn có thai được bình thường. Một số người thì được định bệnh sau khi đã có con. Mặc dù vậy, lạc nội mạc tử cung vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến phụ nữ vô sinh. Khi gặp các triệu chứng của lạc nội mạc tử cung, phụ nữ nên chủ động đi khám và điều trị sớm. Mục tiêu điều trị là loại trừ những tổn thương lạc nội mạc và quan trọng hơn là điều trị các triệu chứng (đau và hiếm muộn) và ngăn ngừa tái phát.