U xơ tiền liệt tuyến

U xơ tiền liệt tuyến là sự tăng kích thước của tuyến tiền liệt chèn vào niệu đạo gây khó khăn trong việc giới trong việc thoát nước tiểu ra ngoài.

Bệnh xảy ra ở nam giới ở độ tuổi trung niên và cao niên. Tại Việt Nam có đến 40-70% nam giới trong độ tuổi từ 45-75 mắc bệnh này, nhưng cũng có những trường hợp mắc bệnh ở độ tuổi dưới 30. Phần lớn trong số đó đã phải trải qua phẫu thuật ít nhất là một lần, gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe và sinh hoạt.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây bệnh cho đến nay chưa thật rõ  và có nhiều giả thuyết khác nhau như:

Tuổi tác: Tuổi càng cao thì chức năng sinh dục của người đàn ông sẽ trở lên yếu dần. Do vậy sẽ tạo ra một sự mất cân bằng rõ ràng về hormone sinh dục, điều này là do quá trình lão hóa.

Yếu tố nội tiết (Dihydro testosteron – DHT)

– DHT là một nội tiết tố của tinh hoàn do tế bào Leydig tiết ra chiếm 95% toàn bộ lượng testosteron cơ thể.

– Testosteron muốn có hoạt tính thực sự phải được hoạt hóa bằng enzyme 5a reductase để trở thành dihydro testosteron (DHT), chất này sẽ kết hợp với protein gắn androgen trong tế bào tiền liệt tuyến từ đó tạo ra các tín hiệu cho sự tăng trưởng và biệt hóa tế bào.

– Nồng độ DHT ở tổ chức U tiền liệt tuyến cao hơn 3 – 4 lần với tổ chức tiền liệt tuyến  bình thường.

Yếu tố tăng trưởng

– Androgen cũng như estrogen, glucocorticoid và những yếu tố liên quan đến nội tiết  khác có thể bị ảnh hưởng do thức ăn hay môi trường, nên chúng được xem như là những yếu tố ngoại sinh trong việc điều hoà sự tăng  trưởng tiền liệt tuyến.

– Estrogen cũng đóng vai trò quan trọng vì bình thường ở nam giới, Estrogen tồn tại trong máu nhờ chuyển hóa ngoại biên các nội tiết của tuyến thượng.Tỷ lệ Testosteron/ Estrogen đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển U xơ tiền liệt tuyến.

– Khi già đi, lượng testosterone hoạt động trong máu giảm xuống, lượng estrogen cao hơn ở trong tuyến làm tăng hoạt động của các chất có vai trò xúc tiến sự tăng trưởng tế bào.
 

– Ngoài ra các yếu tố phát triển tế bào xơ non kiềm (basic fibroblast growth factor: B – FGF) có nguồn gốc từ tế bào tuyến tiền liệt (biểu mô, màng đáy, hoặc tế bào xung quanh ống tuyến) sẽ kích thích trực tiếp sự tăng sinh tiền liệt tuyến.

Biểu hiện triệu chứng theo các giai đoạn của bệnh

– Biểu hiện chủ yếu là những trục trặc về tiết niệu do u xơ tiền liệt tuyến tăng kích thước gây chèn ép vào bàng quang.

– Những triệu chứng thường gặp là bí đái hoàn toàn, làm bệnh nhân đau quặn dữ dội vùng bụng dưới bí đái không hoàn toàn, bệnh nhân đái được nhưng nước tiểu bị ứ đọng trong bàng quang trên 100ml, túi thừa bàng quang, đái ra máu, nhiễm khuẩn tiết niệu, suy thận do viêm bể thận

Tùy theo phát triển của u xơ và thích ứng của cơ thể bệnh nhân, triệu chứng bệnh có thể chia làm ba giai đoạn:

Giai đoạn cơ năng chưa có tổn thương: Trong giai đoạn này bệnh nhân có thể bị kích thích quá mức, đi tiểu tăng lần về đêm, mỗi đêm từ 4 – 5 lần hoặc hơn, về sau có thể tăng lần cả đêm lẫn ngày. Có thể có những cơn co thắt không kiềm chế được gây ra tình trạng tiểu không tự chủ, tiểu khó, nước tiểu ra chậm, dòng nước tiểu nhỏ…

Ảnh minh họa. Nguồn Internet

Giai đoạn đã có tổn thương thực thể: Giai đoạn này thường có những triệu chứng bí tiểu, tiểu khó phải rặn lâu mới ra giọt nước tiểu đầu tiên, mỗi bãi kéo dài 5 – 10 phút hoặc hơn. Tiểu không hết, nước tiểu ứ lại trong bàng quang làm giãn bàng quang….

Giai đoạn tổn thương thực thể nặng:  Nếu các tình trạng này không được điều trị kịp thời sẽ có thể dẫn đến sự trào ngược của nước tiểu từ bàng quang trở lại hệ tiết niệu phía trên và hậu quả của nó có thể gây suy thận hoặc ảnh hưởng đến chức năng thận…

Biến chứng

U xơ tiền liệt tuyến là một u lành tính, nhưng nếu không được điều trị tích cực có thể gây ra các biến chứng như:

– Bí tiểu hoàn toàn

– Viêm đài bể thận: do trào ngược của nước tiểu từ bàng quang, nhiễm khuẩn bàng quang,…

– Suy thận

– Ảnh hưởng đến sinh lý nam giới.

– Tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, tiểu đường, tai biến mạch máu não.

Điều trị

Tùy theo tình trạng bệnh, có hai phương pháp điều trị U xơ tiền liệt tuyến:

Điều trị nội khoa (dùng thuốc):

– Được chỉ định khi u xơ tiền liệt tuyến chưa gây biến chứng. Việc điều trị dựa vào sử dụng thuốc và theo dõi tiến triển của bệnh.

Chưa có thuốc nào được chứng minh là làm u bướu nhỏ đi, điều trị chủ yếu hai hội chứng tắc nghẽn và kích thích.

Tác dụng phụ của thuốc bao gồm giảm ham muốn tình dục, các vấn đề về cương dương hay phóng tinh.

Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật):

– Được chỉ định khi u xơ đã gây biến chứng hoặc điều trị nội khoa thất bại. Có nhiều phương pháp nhưng chủ yếu là phẫu thuật mổ bóc u xơ tiền liệt tuyến hoặc cắt đốt nội soi qua niệu đạo.

– Ở phương pháp này, bác sĩ rạch một đường ở bụng hay giữa bìu và hậu môn để lấy đi mô tiền liệt tuyến

Phòng bệnh

– Chế độ ăn uống: điều độ, tránh các chất kích thích như rượu bia, café, trà đặc,..

– Tập luyện và nghỉ ngơi hợp lý: thể dục thể thao tăng cường thể lực, làm việc, nghỉ ngơi, tránh nằm lâu, tập chế độ đại tiểu tiện hợp lý, đúng giờ.

– Điều trị dứt điểm các bệnh về tiểu đường, tiêu hóa, trĩ, táo bón

U xơ tuyến tiền liệt là hậu quả của quá trình lão hóa, là một u lành tính, thường xuất hiện xuất hiện ở nam giới khi tuổi bắt đầu cao. Bệnh có thể gây ra một số biến chứng làm tắc đường tiết niệu. Việc điều trị bằng phương pháp ngoại khoa thường đem lại kết quả tốt. Tuy nhiên, những năm gần đây nhờ những nghiên cứu về sinh hóa và dược lý nên đã hình thành một xu hướng điều trị nội khoa, không dùng phẫu thuật để điều trị những biến chứng thông thường ở bệnh này.