Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi.

Siêu âm thai là gì?

Siêu âm thai là phương pháp ghi lại hình ảnh thai nhi và các cơ quan trong vùng chậu của người mẹ trong suốt thai kỳ. Nhờ siêu âm, thai phụ không chỉ được nhìn thấy thai nhi phát triển như thế nào mà còn biết được liệu thai nhi có bị mắc các dị tật bẩm sinh hay không. Siêu âm hiện nay có thể phát hiện từ 22 đến 90% dị dạng thai tùy theo trình độ và thiết bị của các trung tâm siêu âm.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Mục đích của siêu âm thai

Xác định tuổi thai: Qua kích thước và hình dạng của thai nhi, bác sĩ có thể tính toán được tuổi thai dựa vào một bảng đối chiếu. Tuy nhiên, việc xác định này vẫn có sai số, do bảng đối chiếu chỉ cho biết thai tương ứng với các thai bình thường ở độ tuổi bao nhiêu.

Xác định tình trạng sức khỏe của thai

– Dựa vào siêu âm, bác sĩ cho bạn biết các chỉ số về kích thước, đường kính lưỡng đỉnh, chiều dài xương đùi, cấu trúc tim, não và các cơ quan khác… của thai nhi.

– Qua đó có thể khẳng định rằng, tại thời điểm siêu âm, tỷ lệ cơ thể thai nhi có cân đối và tương xứng với tuổi thai hay không, đồng thời thai nhi có tiềm ẩn một căn bệnh nào không.

Những trường hợp cần chẩn đoán trước sinh

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Thai phụ từ 35 tuổi trở lên: Các nghiên cứu đã cho thấy các bà mẹ từ tuổi này trở đi, càng lớn tuổi thì tỷ lệ sinh con bị dị tật các loại càng nhiều, đặc biệt là các bệnh do rối loạn thể nhiễm sắc như bệnh Down (tam bội thể số 21).

Thai phụ đã từng sinh con dị tật lần thai nghén trước. Tiền sử thai lưu, sẩy thai liên tiếp (kể cả lần lập gia đình trước đây của vợ hoặc chồng). 

Bản thân bố mẹ có khuyết tật bẩm sinh hoặc trong gia đình (cả bên chồng cũng như bên vợ) có người đã sinh con bất thường. Thai phụ có tiền sử mắc một số bệnh nội khoa: tiểu đường, cao huyết áp, bệnh lý tuyến giáp. 

Những cặp vợ chồng có nguy cơ do tiếp xúc nhiều và lâu dài với hóa chất độc hại như chất dioxin trong chiến tranh, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, các thuốc đã biết có thể gây ảnh hưởng cho thai (như thuốc an thần thalidomit), thuốc hoặc tia xạ chữa ung thư…

Những thai phụ bị sốt do nhiễm virut như cúm, sởi, quai bị, đặc biệt bị nhiễm virut Rubella trong thời gian ba tháng đầu tiên mang thai là giai đoạn phôi đang phát triển việc hình thành và hoàn thiện các cơ quan, bộ phận trong cơ thể. 

Thời điểm siêu âm tầm soát dị tật thai

Thông thường, siêu âm thai được chia thành 5 lần: lúc 7 tuần, 12 tuần, 20-22 tuần, 32 tuần và 40 tuần tuổi. Trong đó siêu âm tầm soát dị tật thai bao gồm 3 thời điểm sau:

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Từ 12 – 14 tuần:

Thời điểm này, bác sĩ sẽ xác định tuổi thai chính xác nhất. Bác sĩ cũng có thể cho sản phụ biết tim thai như thế nào? Thai đơn hay đa thai? Thai có phát triển bình thường hay không?

Ngoài ra, bác sĩ có thể đo khoảng sáng sau gáy nhằm dự đoán một số bất thường nhiễm sắc thể như: Những bất thường này có thể là nguyên nhân gây bệnh Down, dị dạng tim, chi, thoát vị cơ hoành,…

Sau thời điểm này việc đo khoảng sáng sau gáy sẽ không còn chính xác nữa. Nếu khoảng sáng sau gáy tăng thai phụ sẽ được chỉ định làm Double test vào thời điểm này, làm Triple test vào thời điểm 15- 18 tuần. Nếu kết quả dương tính thai phụ cần được chọc ối để chẩn đoán bệnh down và siêu âm hình thái xem có dị dạng hay không.

Từ 21 – 24 tuần:

Đây là giai đoạn quan trọng nhất để bác sĩ dựa vào đó chuẩn đoán và theo dõi tình trạng mang thai của sản phụ. Bác sĩ sẽ kiểm tra chiều dài tứ chi, đường kính sọ não, xác định sự hiện diện của các cơ quan khác (tim, phổi, dạ dày…).

Ngoài ra, bác sĩ có thể phát hiện hầu hết các bất thường về hình thái của thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan nội tạng.

Thời gian này đặc biệt quan trọng còn bởi vì những đình chỉ thai nghén chỉ có thể được thực hiện trước tuần thứ 28. Sau thời gian đó, nếu kích thích đẻ non thì thai dị tật vẫn có thể sống, và việc chẩn đoán trước sinh sẽ không còn ý nghĩa.

Từ 30 – 32 tuần:

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Siêu âm trong thời điểm này sẽ phát hiện thêm những bất thường xuất hiện muộn như bất thường ở động mạch, tim và một vùng cấu trúc não.

Giúp bác sĩ xác định cụ thể hơn ngày dự sinh của sản phụ, vị trí của thai và tình trạng nước ối (nhiều hay ít, có đục hay không).

Ngoài ra, siêu âm vào thời gian này cũng giúp nhận biết tình trạng phát triển chậm trong tử cung – là một trong những nguyên nhân chính gây suy thai và ngạt sau đẻ.

Những nguy cơ của siêu âm

Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy siêu âm không gây ra ảnh hưởng gì đáng kể đối với cả cơ thể thai phụ và thai nhi. Khi siêu âm, thai phụ cũng không hề cảm thấy đau hay khó chịu gì đặc biệt.

Tuy nhiên, thai phụ không nên vì thế mà quá lạm dụng siêu âm. Siêu âm nhiều lần vẫn dễ có rủi ro vì bức xạ luôn ảnh hưởng đến các lớp mô. Có những vùng rất nhạy cảm với sóng siêu âm như như mắt, tuyến sinh dục. 

Tuy không phải lúc nào siêu âm cũng phát hiện ra các dị tật thai nhi song việc siêu âm trong quá trình mang thai sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề đối với thai. Vì sự phát triển khỏe mạnh của bé ngay khi còn trong bào thai, nên các thai phụ việc cần chú ý đặc biệt tới việc siêu âm thai đúng các mốc quan trọng.