Theo nhà tâm lý học người Hồng Kông Karen Brody thì nhiều bậc cha mẹ không hiểu tâm lý con trẻ nên việc giáo dục thiếu khoa học, nhiều người còn hành động bạo lực, hình thành nếp nghĩ xấu về người lớn ở nơi con trẻ. Bởi vậy mà người lớn phải có những lời nói và việc làm gương mẫu để trẻ noi theo.
những cái xấu, càng lớn thì tư duy càng phát triển, nhiều khi chúng
không thể dùng các cử chỉ để diễn tả hết những điều mà chúng suy nghĩ.
Một điểm yếu đối với những đứa trẻ trước tuổi đến trường là hay vòi vĩnh
và ra yêu sách, nếu ta không kiên trì và có cách dạy bảo khoa học thì
trẻ sẽ dễ bị hư hỏng hay tóm lại quá chiều sinh hư, thậm chí trong những
trường hợp căng thẳng trẻ có thể phát ngôn ra những lời nói thiếu văn
hoá.
cũng mang lại hiệu quả cao hơn so với những hành động thái quá đi quá xa
mục đích ban đầu là dạy con ngoan. Đôi khi bản thân các bậc cha mẹ
không lường hết được hậu quả của việc thiếu kiềm chế được cơn giận dữ.
Nhiều trường hợp người bố đã phải đối diện với bản án vì lỡ đánh con gãy
tay, chấn thương sọ não; người mẹ phải ân hận vì ném đồ trúng chỗ hiểm
của con…
các bậc cha mẹ phải hết sức bình tĩnh và tìm cách giảm bớt tính nóng
nảy, sau đó lựa lời giải thích điều hơn thiệt, những hậu quả do việc làm
của trẻ. Nên nhớ là trẻ rất thích được người khác thông cảm và chia sẻ,
bởi vậy khi sự việc đã qua, cha mẹ cần chủ động tiếp chuyện và giảm dần
căng thẳng trong đầu óc của chúng. Những đứa trẻ thông minh sau đó
thường thú nhận những điều sai lầm mà chúng đã làm và mong được sự giúp
đỡ của cha mẹ.
1. Dùng câu với 1 từ đơn
Tình huống: Quy định của tôi là Sóc sẽ phải tự mang bát của mình để
vào bồn rửa sau mỗi bữa ăn. Thường xuyên là hiện tượng con ăn xong và
nhanh chóng đứng dậy để xem ti vi hay chạy ngay ra với món đồ chơi mới.
Mặc cho mẹ gọi lần thứ nhất, lần thứ hai và đến lần thứ ba thì Sóc mới
quay lại để làm nhiệm vụ.
Phương pháp cũ: Yêu cầu con ngồi xuống và nghe mẹ nhắc nhở một thôi
một hồi rằng:Con đã lớn phải biết giúp mẹ, phải tự giác, phải học cách
gọn gàng, có nền nếp,… nhưng lần sau thì con vẫn thói nào tật ấy.
Phương pháp mới hiệu quả: Sau bữa ăn khi thấy Con chuẩn bị rời bàn ăn
mẹ nhìn vào mắt Sóc và nói “DỌN BÁT!”. Lần đầu tiên, Sóc nhìn mẹ với
một ánh mắt lạ kỳ, nhưng sau một giây, con đã cầm bát và đi thẳng ra
phía bồn rửa. Sau khoảng một tháng đi vào nề nếp, con đã tự giác và
không cần mẹ nhắc nhở nữa. Với các việc khác cũng vậy, cứ đến giờ là mẹ
chỉ cần vỗ tay ra hiệu và nói “Đánh Răng” là Sóc xếp gọn đồ chơi, đi
đánh răng và chuẩn bị đi ngủ.
2. Cung cấp thêm thông tin
Tình huống: Đến giờ ăn nhưng con không chịu ngồi yên trên ghế mà trèo
lên, trèo xuống, nhoài ra bàn, ngó đằng sau, thậm chí đứng hẳn lên ghế.
Phương pháp cũ: Lúc còn đủ bình tình thì mẹ nhắc: “Ngồi yên đi con”, đến lúc nhắc mãi mà con chỉ ngồi yên được 2 phút thì mẹ sẽ to tiếng: “Con hư quá! Có chịu ngồi yên không thì bảo?”
Phương pháp mới hiệu quả: Bởi vì trẻ em không phải là những chú robot
được lập trình sẵn cho bất cứ những mệnh lệnh của cha mẹ, và bản thân
trẻ thì lại rất thích thể hiện quyền tự do của mình, vì thế việc từ chối
làm theo những yêu cầu của cha mẹ là điều dễ hiểu. Bí quyết là hãy
chuyển những câu mệnh lệnh thức thành những câu cung cấp cấp thông tin
đối với trẻ. Ví dụ, thay vì nói với trẻ “Ngồi yên trên ghế đi con” thì tôi đã nói: “Ghế là để ngồi, không phải để đứng lên đâu Sóc nhé”. Nghe thấy vậy, Sóc đã mỉm cười với mẹ, ngồi xuống và bắt đầu ăn. Tương tự, thay vì nói: “Không được chạm vào tủ đồ”, mẹ nên nói: “Đồ sẽ đổ vỡ khi con chạm tay vào tủ đấy” hoặc thay vì nói: “Cất gọn đồ chơi vào giỏ ngay cho mẹ”, mẹ nên nói: “Nếu con muốn sau còn tìm thấy đồ chơi thì phải cất gọn vào giỏ”.
3. Cung cấp thêm sự lựa chọn
Tình huống: Kỳ nghỉ hè mong chờ cùng gia đình đã đến và cả gia đình
Sóc đi biển nghỉ mát. Dưới cái nắng chiều, chuẩn bị cho cả gia đình dạo
biển bằng xe đạp đôi, mẹ đưa mũ rộng vành cho Sóc đội để tránh nắng
nhưng Sóc nhất định không chịu.
Phương pháp cũ: Sau một hồi cố gắng thuyết phục Sóc không thành công, mẹ đã đe dọa Sóc rằng: “Sóc không đội mũ đúng không, mẹ không cho Sóc đi xe đạp cùng với cả nhà nữa”. Kết quả không như mẹ mong muốn, Sóc thậm chí không đội mũ mà còn khóc nhè khiến cả nhà mất vui.
Phương pháp mới hiệu quả: Không còn chọn cách đe dọa trừng phạt Sóc
nữa, mẹ đã đưa ra các phương án để Sóc lựa chọn. Mẹ nói với Sóc: “Sóc đội mũ để đạp xe cùng cả nhà hay là không đội mũ để ngồi lại trong dù mát nào?”
Kết quả chắc chắn sẽ là Sóc chọn cầm lấy mũ và ngồi lên sau xe của mẹ.
Cách mẹ đưa ra phương án lựa chọn để trẻ cảm thấy mình có quyền quyết
định chắc chắn sẽ rất hiệu quả vì việc đe dọa trừng phạt chỉ khiến trẻ
thêm bướng bỉnh.
Đe dọa sẽ chỉ khiến bé thêm bướng bỉnh (ảnh minh họa)
4. Cảnh báo về thời gian
Tình huống: Đến giờ tập viết, nhưng Sóc vẫn cố nán lại và dán mắt vào
ti vi. Mẹ yêu cầu Sóc đứng dậy tắt ti vi và ngồi vào bàn học nhưng Sóc
bỏ ngoài tai.
Phương pháp cũ:
– Mẹ: “Con, không xem ti vi nữa, đi học bài thôi con”.
– Con: “Mẹ ơi còn sớm mà, con muốn xem thêm chút nữa”.
– Mẹ: “Con xem như vậy là đủ rồi. Tắt ti vi ngay!”
Kết quả là mẹ đã phải tắt ti vi thay cho con.
Phương pháp mới hiệu quả: Hiểu được tâm lý thích sự trì hoãn của trẻ,
nghệ thuật của tôi đó là luôn tạo đưa ra cảnh báo về thời gian trước
khi đưa ra yêu cầu cương quyết đối với trẻ. Trước giờ học 10 phút, mẹ
nhắc Sóc: “Mười phút nữa là đến giờ học bài, chuẩn bị tắt ti vi đi Sóc nhé”. Vì được chuẩn bị sẵn tâm lý, nên cứ đến giờ là Sóc lại tự giác thực hiện.
5. Nói về cảm xúc của trẻ
Tình huống: Sóc đang chơi vui vẻ với bạn Gấu ở ngoài sân thì đột nhiên chạy vào nhà khóc nhè và kể lể với mẹ: “Bạn Gấu đã dành lượt chơi của con”.
Phương pháp cũ: Mẹ nhìn Sóc và an ủi “Nín đi con, vì chuyện đó mà cũng phải khóc à?”. Nghe thấy vậy, Sóc lại òa lên khóc to hơn.
Phương pháp mới hiệu quả: Khóc là một biểu hiện của việc trẻ không
thể bày tỏ được lý do khiến trẻ khó chịu hoặc trẻ không biết cách làm
thế nào để đối phó với những cảm xúc của mình. Vì vậy lúc trẻ khóc là
lúc trẻ rất cần được lắng nghe và thấu hiểu. Do đó mẹ nên thể hiện sự
đồng cảm của mình và cho trẻ cơ hội để thể hiện những bức xúc trong
lòng. Chính vì thế mà mẹ đã chọn một câu nói khác để nói với Sóc trong
hoàn cảnh này: “Ước gì mẹ có 2 trái bóng”. Thấy mẹ nói vậy, Sóc cũng dịu đi và không khóc nữa. Mẹ lại hỏi Sóc, “Thế làm thế nào để con và bạn Gấu cùng chơi bóng?”. Sóc nói: “Chúng con đã chia lượt rồi nhưng Gấu cứ chơi mãi không chịu đưa cho con”.
Gỡ rối cho Sóc, mẹ đã gợi ý về việc quy định rõ thời gian mỗi bạn chơi
bóng 5 phút. Thế là vấn đề được giải quyết và hai bé cùng vui vẻ chơi
tiếp với nhau.
Nguyên Anh.T-H
