Những người yêu văn học Nga, không ai là không biết đến Aleksandr Sergeyevich Pushkin (1799 – 1837) là một nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng người Nga. Được tôn vinh là đại thi hào, Mặt trời thi ca Nga, ông đã có những đóng góp to lớn trong việc phát triển ngôn ngữ văn học Nga hiện đại và là biểu tượng của dòng văn học lãng mạn Nga thế kỷ XIX.
Như định mệnh của một người tài hoa, A.S Pushkin đã có một thời để yêu, một thời để chết .
Đại thi hào Nga – Pushkin
Natalya,
từ một phụ nữ được xem là “Hoa hậu của nước Nga”, bỗng chốc nàng trở
thành một trong những người đàn bà bị nguyền rủa nhiều nhất trong thế
kỷ. Dẫu vậy, có lẽ chỉ người “trong cuộc” mới hiểu đúng được thực chất
vấn đề. Không dưng mà trước khi trút hơi thở cuối cùng, Pushkin đã âu
yếm nói với nàng: “Anh sung sướng quá vì còn được gặp em và ở bên em. Dù
thế nào đi chăng nữa em không có lỗi gì cả, em không đáng trách…”.
Lần đầu tiên Pushkin gặp
Natalya là vào tháng 12/1828, tại một vũ hội ở Moskva. Khi ấy, nàng mới
16 tuổi, sắc đẹp có thể làm lu mờ tất cả các mỹ nữ của thành phố này, và
Pushkin, khi ấy ở độ tuổi xấp xỉ ba mươi, đang được xem là thi sĩ số
một của nước Nga. Ngay buổi ban đầu, Pushkin đã thực sự choáng váng bởi
vẻ đẹp thiên thần, tính cách khiêm tốn và thanh lịch của nàng. “Khi tôi
gặp nàng lần đầu tiên, ở giới thượng lưu người ta mới chú ý tới nhan sắc
của nàng, còn tôi thì yêu nàng, đầu óc tôi quay cuồng…” – Trong thư gửi
mẹ vợ tương lai, Pushkin đã viết như vậy.
Kể từ đấy, chàng thi sĩ bắt đầu
năng lui tới nhà người đẹp và đến tháng 4/1829, “để kết thúc thời trai
trẻ và thoát ra khỏi tình cảnh bất cứ cậu thanh niên mới lớn nào cũng có
thể vỗ vai mình mà rủ rê nhập những hội ba láp”, Pushkin chính thức ngỏ
lời cầu hôn với Natalya.
“Tôi xin cam đoan với nàng bằng
lời hứa danh dự, rằng tôi chỉ thuộc về nàng hoặc sẽ không bao giờ lấy
vợ” – Pushkin khẳng định quyết tâm của mình bằng những lời như đinh đóng
cột.
Mặc dù gặp phải không ít trở
ngại từ phía bà mẹ của Natalya, cuối cùng cuộc hôn lễ giữa cặp trai tài
gái sắc ấy cũng đã được tổ chức vào ngày 18/2/1831.
Có một sự cố xảy ra ngay hôm đó
mà sau này nhiều sử gia văn học vẫn thường nhắc lại: Trong lúc làm hôn
lễ ở nhà thờ, khi chú rể cùng cô dâu đi vòng quanh bục Thánh thì đột
nhiên cây thánh giá và quyển kinh Phúc âm rơi xuống đất. Pushkin tái
mặt. Sau đó cây nến trong tay nhà thơ lại bị tắt. Là một người khá mê
tín, Pushkin lẩm bẩm: “Toàn điềm gở hết”. Nhà thơ không thể không lo
lắng cho hạnh phúc tương lai của mình.
Người đàn bà gây ra cái chết của Pushkin
Sau khi cưới được ít ngày, vợ chồng Pushkin chuyển về sống ở Peterburg.
Những năm đầu chung sống, họ
thực sự cảm thấy hạnh phúc. Natalya là một phụ nữ có học vấn khá, biết
tiếng Đức, tiếng Anh và rất giỏi tiếng Pháp. Nàng không những có kinh
nghiệm trong việc dạy dỗ con cái mà còn tham gia giúp đỡ chồng trong quá
trình sáng tác. Có thể nói, trong những năm tháng lang thang, lưu đày,
không tổ ấm gia đình, Pushkin đã tìm thấy từ người vợ trẻ của mình những
cảm xúc lớn lao: Đó là tình yêu, là hạnh phúc gia đình. Điều này bạn
đọc có thể tìm thấy trong nhiều vần thơ bất hủ của ông.
Trong 6 năm gắn bó, hai người
đã có với nhau cả thảy 4 người con, hai trai, hai gái. “Gia đình tôi
ngày càng đông vui. Bây giờ, hình như không có gì để than phiền về cuộc
sống, và không sợ gì tuổi già” – Pushkin đã tâm sự với một người bạn như
vậy.
Nhưng rồi, những bóng mây hắc ám đã ngày một dồn tụ trên mái nhà êm ấm của họ.
Các bức tranh mô tả cuộc đấu súng của Pushkin diễn ra cách đây 177 năm.
Trước nhất phải thấy, lối sống
ồn ã, xô bồ của Peterburg đã làm Pushkin quay cuồng, mệt mỏi. Ông lại là
người cả ghen, không bao giờ thích vợ đến dự một cuộc vui nào mà ông
không có mặt. Trong một lá thư gửi bạn, Pushkin đã nói rõ tình cảnh trớ
trêu của mình: “Tôi chóng mặt giữa đám thượng lưu. Vợ tôi rất hợp mốt.
Tất cả những cái đó đòi hỏi tiền, mà tiền thì tôi kiếm bằng lao động.
Nhưng muốn lao động thì cần được yên tĩnh”.
Thời gian này Pushkin làm việc ở
Bộ Ngoại giao. Ông có ý định nghỉ hưu và đi về nông thôn sáng tác, song
không được Sa hoàng Nikolai Đệ nhất chấp thuận.
Và thế là những tai ương mà
Pushkin từng linh cảm đã đến. Một ngày nọ, tại phòng khách nhà bà quả
phụ của nhà văn, nhà sử học nổi tiếng Karamdin, vợ chồng Pushkin đã gặp
Dantes, một tên bảo hàng Pháp lưu vong, bấy giờ đang là sĩ quan cận vệ
của Nga hoàng.
Dantes sinh năm 1812, bằng tuổi
vợ Pushkin. Với diện mạo điển trai, tác phong nhanh nhẹn, tính tình vui
nhộn và ba hoa, y được đón tiếp thân mật ở mọi nơi. Trong những ngày
đầu, Dantes còn gây được cảm tình của cả Pushkin, tuy nhiên, ít lâu sau,
mỗi độ giáp mặt, hắn đã không giấu được cử chỉ suồng sã và con mắt đầy
dục vọng. Pushkin đã không ít lần phải nghiến răng trừng mắt trước những
hành động ve vãn rất lộ liễu của hắn với vợ ông. Và ông thực sự lấy làm
buồn bã, đau khổ khi Natalya đã để Dantes mặc nhiên tán tỉnh mình. Đặc
biệt, trong buổi lễ sinh nhật con dâu nhà Karamdin ngày 17/9/1836,
Natalya còn nhận lời nhảy với Dantes hết điệu này đến điệu khác, như
không hay biết Pushkin đứng cau có ở cạnh đấy.
Ngoài giả thuyết Pushkin xung
khắc với Dantes vì gã có tình ý với Natalya, hiện ở Nga còn lưu truyền
một giả thuyết khác, rằng cả hai cùng mê cô em gái của Natalya và đó là
lý do để hai người sau này được gọi là “anh em đồng hao” ghét nhau cay
đắng. Nhưng thôi, xin cứ tập trung vào giả thuyết mà nhiều người vẫn
nhắc tới từ trước tới nay. Xung đột đã lên tới đỉnh điểm khi một ngày
nọ, Pushkin nhận được thông tin từ vợ mình: Dantes rủ nàng bỏ chồng để
theo gã ra nước ngoài. Không chỉ có vậy, Pushkin còn nhận được qua bưu
điện bức thư nặc danh, trong đó đối thủ thóa mạ nhà thơ là “Ông vua mọc
sừng”. Đến nước này thì Pushkin không chịu đựng nổi. Ông viết thư thách
Dantes cùng ông quyết đấu.
Sau nhiều lần trì hoãn (từ phía
Dantes), cuối cùng cuộc đấu súng đã diễn ra. Đó là một buổi chiều lạnh
giá (ngày 27/1/1837), gió lộng gào. Bên bờ sông nhỏ ở ngoại ô Peterburg,
trước sự chứng kiến của Danzat – người bạn cùng học thời Liceum với
Pushkin, nhà thơ vĩ đại của nước Nga cùng tên đê tiện người Pháp bước
vào cuộc sống mái. Một tình tiết thật đáng ghi nhớ: Pushkin cùng bạn đi
đến điểm hẹn bằng xe trượt tuyết, dọc đường có chiếc xe chở Natalya đi
ngược chiều, nhưng bởi Natalya cận thị, và Pushkin mải nhìn đi hướng
khác, nên họ không liên hệ gì được với nhau.
Sau khi người làm chứng chuẩn bị xong “bãi chiến trường” và vũ khí, hai địch thủ nhận được tín hiệu tiến lại phía nhau.
Pushkin tiến đến vị trí trước,
dừng lại và giơ súng lên. Nhưng Dantes đã nhanh hơn ông. Mặc dù còn cách
vị trí một bước nữa, hắn đã nổ súng. Pushkin ngã gục xuống. Danzat chạy
tới đỡ bạn dậy, khẩu súng lục trên tay Pushkin tuột rơi xuống tuyết.
Danzat đưa lại súng cho bạn. Pushkin nhằm bắn hồi lâu. Đạn xuyên qua
cánh tay Dantes nhưng chỉ chạm vào phần mềm và dắt lại chỗ ngang dạ dày.
Tuy chỉ bị thương nhẹ song y lảo đảo rồi ngã. Mặc dù máu ra nhiều,
Pushkin vẫn đủ tỉnh táo để nhận ra sự việc. Ông lẩm nhẩm: “Chừng như
cuộc đấu giữa chúng ta chưa xong”.
Có nhiều giả thuyết xoay quanh
cuộc đấu này của Pushkin, mà cơ bản là: Có lẽ trong lúc quyết đấu, tên
Dantes hèn nhát đã mặc một chiếc áo giáp ở trong nên viên đạn chỉ làm y
bị thương nhẹ. Lại có ý kiến cho rằng, lỗi tại Pushkin không nhanh nhạy!
Ông nổ súng hơi muộn, giá sớm hơn một chút thì tình thế đã khác.
Pushkin được dìu lên xe, đưa về
nhà. Mặc dù rất đỗi đau đớn, song ông cố gắng chịu đựng để những người
thân khỏi lo âu, thất vọng. Chính tại đây ông đã có những lời hết sức
dịu dàng để an ủi vợ: “Anh sung sướng quá vì còn được gặp em và ở bên
em. Dù thế nào đi nữa em không có lỗi gì cả, em không đáng trách”.
Do vết thương quá nặng, hồi
14h15′ ngày 29/1/1837, Pushkin trút hơi thở cuối cùng. Bạn bè chứng kiến
phút giây bi thương này đã nhận xét rằng: Chưa bao giờ họ được trông
thấy một khuôn mặt người hấp hối nào lại trong sáng, thanh thản và nên
thơ đến thế.
Những người yêu nền văn học Nga , không ai là không biết đến bài thơ tình “Tôi yêu em…” nổi tiếng của A.S.Pushkin, một con người tài hoa, có một thời để yêu, một thời để chết …
” Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm chút nữa,
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em”.
Ngoc Anh (biên tập)
