Quá chiều con, cho bé xem tivi, nói nhả nhớt theo bé… là những sai lầm “kinh điển” của mẹ.
Cha mẹ cần đặc biệt quan tâm nếu bé không phản ứng với âm thanh hoặc không phát âm những âm đơn giản. Ngoài ra, cần chú ý tới các dấu hiệu cho thấy bé chậm nói sau:
Từ 12 – 24 tháng tuổi
Bé không sử dụng cử chỉ, ví dụ như vẫy tay tạm biệt khi 12 tháng tuổi.
Bé thích sử dụng cử chỉ hơn là phát âm để giao tiếp khi 18 tháng tuổi.
Bé gặp vấn đề với việc bắt chước âm thanh khi 18 tháng tuổi.
Hơn 2 tuổi
Bé chỉ bắt chước lời nói hoặc hành động mà không tạo ra từ hoặc cụm từ đồng thời.
Chỉ nói và nhắc đi nhắc lại vài từ mà không thể sử dụng ngôn ngữ nói để giao tiếp theo đúng sự phát triển bình thường.
Không thể nghe theo những lời điều khiển đơn giản.
Có tông giọng không bình thường, chẳng hạn như giọng mũi.
Gặp khó khăn trong việc hiểu. Cha mẹ thường hiểu được nửa điều mà bé bập bẹ nói khi bé 2 tuổi, 3/4 khi bé được 3 tuổi và hầu hết mọi điều bé nói khi bé 4 tuổi.
Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói
Bật tivi, ipad, iphone cho bé xem suốt ngày
Đối với trẻ con, có vẻ như công nghệ càng hiện đại thì lại càng “hại
điện”. Có một hiện tượng rất thú vị mà bất cứ bà mẹ nào cũng nhận ra, đó
là cứ bật tivi lên thì trẻ bỗng dưng lại “ngoan” một cách kỳ lạ. Bé
ngồi yên, chăm chú theo dõi, bỏ cả chạy nhảy, bỏ cả quấy mẹ và đương
nhiên, trẻ cũng bỏ cả nói chuyện.
Nhiều chị em thắc mắc: mẹ nói cũng là nói mà tivi nói cũng là nói.
Tại sao trẻ xem tivi lại chậm nói còn nghe mẹ nói lại nhanh biết nói.
Thực ra, việc giao tiếp giữa mẹ – con và tivi là hai mối quan hệ hoàn
toàn khác nhau. Khi trẻ xem tivi, bé sẽ chỉ tiếp nhận thông tin một
chiều. Bé là người nghe và chỉ cần yên lặng nghe. Lâu dần sẽ khiến trẻ
mất đi ham muốn được nói. Trong khi đó, khi bé giao tiếp với mẹ, đấy là
một mối quan hệ hai chiều. Bé vừa là người nghe, vừa là người cần nói,
cần bày tỏ ý kiến. Từ đấy sẽ thôi thúc trẻ nói hơn. Xem tivi nhiều cũng
khiến trẻ quên đi giọng mẹ và chỉ tập trung vào âm thanh của tivi.
Nếu cho con xem, mẹ nên cùng ngồi với bé để xem các chương trình như
phim hoạt hình, ca nhạc và bình luận về các tình tiết, nhân vật, hội
thoại trong phim để giúp trẻ xây dựng phản xạ ngôn ngữ tốt hơn.
Lười nói chuyện với con vì nghĩ bé “chẳng hiểu gì”
Giao tiếp với trẻ sơ sinh đôi khi giống như độc thoại bởi bé chưa nói
được, vốn từ còn quá ít nên phản ứng với những câu hỏi của cha mẹ
thường bị chậm. Điều này khiến một số bà mẹ cảm thấy buồn chán và thấy
như mình đang làm một việc vô ích.Tuy nhiên, chính việc lười nói chuyện
với con ngay từ khi bé mới là trẻ sơ sinh lại là nguyên nhân khiến bé
chậm nói.
Nhưng chỉ cần có niềm tin rằng nói chuyện nhiều bé sẽ nhanh biết nói,
mẹ sẽ có động lực để ‘tám’ với bé nhiều hơn. Đôi khi chỉ một câu nói
bâng quơ, phiếm chỉ: “Để mẹ bế con nào” hay “Con yêu mẹ không?”… cũng có
tác dụng lớn với khả năng ngôn ngữ của bé. Dù bé mới bập bẹ, ê a… thì
cha mẹ vẫn nên nói chuyện liên tục cùng bé. Khi còn nhỏ, việc bé tăng
vốn từ vựng và dần biết nói sẽ thông qua một cách duy nhất là lắng nghe
người lớn nói chuyện với nhau.
Nói chuyện với con bằng ngôn ngữ trẻ con, cố tình nói ngọng, nhả nhớt.
Dùng ngôn ngữ trẻ con để nói chuyện với trẻ có nghĩa là người lớn
thường dùng những từ đã được tỉnh lược để nói chuyện với trẻ. Ví dụ, một
số bố mẹ hay thường thích dùng “ngoại ngữ của bé” như: “tị ơi tị” (chị
ơi chị), “ơm ơm” (cơm), “ún on” của mẹ, (cún con của mẹ)… và cho rằng
những từ ngữ sinh động này rất thú vị, có thể khiến trẻ hứng thú hơn.
Với trẻ sơ sinh chưa biết nói, bé hay thường hét lên hoặc kêu “a..a…”
rất to. Những lúc như vậy, mẹ lại cũng hét lên, cũng “a…a..”, cũng lặp
lại những âm thanh y hệt của bé để “giao tiếp” với con. Điều này là sai
lầm.
Nhiều ông bố bà mẹ sai lầm khi cứ nghĩ rằng chỉ cần dùng ngôn ngữ thế
nào cho trẻ nhanh hiểu nhất và tỏ ra thích thú là được chứ không cần
thiết là phải nói đúng và nói chính xác. Lâu dần, chính thói quen này
của người lớn đã khiến cho trẻ mất đi khả năng tư duy về “lời nói đúng
và đầy đủ”.
Minh Anh