Vô sinh, hiếm muộn ở nam giới phần lớn là do tình trạng thiểu năng tinh trùng gây ra. Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng thiểu năng tinh trùng, có những trường hợp khắc phục được nhưng cũng có những trường hợp không thể khắc phục được bằng thuốc. Những trường hợp không khắc phục được bằng thuốc thì người nam giới rất khó có thể có con tự nhiên mà cần nhờ đến những sự can thiệp của y học.
Một số nguyên nhân được cho là gây ra tình trạng thiểu năng tinh trùng ở nam giới
– Do rối loạn nội tiết tố ở nam
Sự rối loạn nội tiết tố sinh sản ở nam giới có thể gây ra những thay đổi rất lớn về số lượng và chất lượng tinh trùng. Một số bệnh lý như: U tuyến yên, teo tuyến yên, do suy chức năng tinh hoàn, testosterone giảm, FSH, LH tăng. ….có thể gây ảnh hưởng lớn đến sự sản sinh và nuôi dưỡng tinh trùng của tinh hoàn.
– Do bệnh lý ở tinh hoàn
Tinh trùng chỉ được tạo thành và phát triển ở môi trường có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của cơ thể từ 1 – 2 độ C. Chính vì vậy theo quy luật tự nhiên, trên cấu trúc cơ thể của nam giới bình thường, tinh hoàn nằm ở bùi được che chở bởi lớp da và 7 lớp cơ Dartos của bìu, có thể ví bìu như một hệ thống điều hòa nhiệt độ tự động, tùy theo nhiệt độ, nóng lạnh của môi trường bên ngoài, các, các lớp cơ ở bùi sẽ tự động co giãn để điều chỉnh sao cho vùng tinh hoàn luôn luôn giữ được nhiệt độ thích hợp nhất thuận lợi cho việc sinh sản sinh tinh trùng.
Do vậy một số bệnh lý như tinh hoàn trong ổ bụng, tinh hoàn ẩn, tinh hoàn không xuống bìu, dãn tĩnh mạch tinh sẽ làm tăng nhiệt độ vùng tinh hoàn ngang với nhiệt độ cơ thể sẽ ảnh hưởng đến việc sinh sản tinh trùng.
– Do thói quen sinh hoạt gây hại cho sự hoạt động của tinh hoàn
Những thói quen như mặc quần quá chật, làm việc việc trong môi trường có nhiệt độ cao sẽ gây cản trở cho sự hoạt động của tinh hoàn.
Nhiều nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với nhiệt độ cao, ô nhiễm môi trường và hóa chất công nghiệp, các gốc oxy hóa tự do… có thể làm tổn thương cấu trúc di truyền của tinh trùng. Hút thuốc lá và uống rượu nhiều sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh sản tinh trùng, đến cả tính chất, số lượng và tính di động của tinh trùng.
Uống nhiều rượu có thể làm giảm số lượng tinh trùng, nhưng tác hại chính của rượu là làm tổn thương tới sự chế tiết testosterol, do rượu làm tăng quá trình phân hủy hormone này và biến đổi ngược lại thành estrogen và làm giảm ham muốn tình dục.
– Do sử dụng thuốc
Một số kháng sinh có thể làm lượng tinh trùng tụt xuống tận 0, sau khi ngưng sử dụng phải mất khoảng 70 ngày mới tạo ra thế hệ tinh trùng mới.
Một số thuốc như: Cimetidin dùng điều trị loét dạ dày – tá tràng, Colchicin điều trị gout, Phenintoin điều trị động kinh, Salazopyrin điều trị viêm đại tràng, Nitrofurantoin điều trị viêm đường tiết niệu đều có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng. Tuy nhiên, nếu dung thuốc xen kẽ sẽ không ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng, khi ngưng thuốc tinh trùng sẽ phục hồi hoàn toàn.
Các loại thuốc điều trị ung thư như Cyclophosphamid khi dùng kéo dài và với liều cao có thể gây vô sinh vĩnh viễn.
Thuốc gây nghiện như morphin, ma túy có thể gây vô sinh và làm giảm hoóc-môn, là nguyên nhân hiển nhiên gây rối loạn cương dương và vô sinh, vì thuốc có thể kích thích chế tiết một loại hóoc-môn khác gọi là prolactin, dẫn đến tổn thương chức năng tạo tinh trùng.
Cách xác định thiểu năng tinh trùng
Thông thường xác định ban đầu nguyên nhân là vô sinh nam bác sĩ dựa vào xét nghiệm tinh dịch đồ để đánh giá thiểu năng tinh trùng bao gồm các bất thường về số lượng tinh trùng, độ di động và hình dạng tinh trùng.
Khi một người nam giới có kết quả tinh dịch đồ không tốt số lượng và chất lượng tinh trùng kém làm khả năng mang thai tự nhiên thấp thì việc đi tìm nguyên nhân để khắc phục là điều hết sức quan trọng. Bác sĩ sẽ hỏi kỹ tiền sử, thói quen hút thuốc lá, uống rượu hay đang sử dụng thuốc, đồng thời thăm khám bộ phận sinh dục ngoài về tinh hoàn của người bệnh, phát hiện những trường hợp bất thường về tinh hoàn.
Mỗi lần xét nghiệm mẫu tinh chất có sự thay đổi rất lớn giữa lần xét nghiệm này với lần xét nghiệm khác, chỉ khẳng định khi xét nghiệm nhiều lần cho thấy đều là bất thường thì mới có giá trị kết luận. Tuy nhiên, trên thực tế, người ta thấy có khoảng 20% số nam giới có con khi có số lượng tinh trùng dưới 20 triệu/ml. Hơn nữa bất kỳ một bệnh lý nào dù nhẹ hay nặng cũng có thể là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến quá trình sinh sản tinh trùng, vì vậy thời điểm làm xét nghiệm cần phải tránh xa những giai đoạn này.
Điều trị
Cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra thiểu năng tinh trùng để có kế hoạch điều trị một cách có hiệu quả. Điều đó mới mang lại niềm vui, niềm ao ước của các cặp vợ chồng hiếm muộn. Loại bỏ các yếu tố ảnh hưởng gây ra thiểu năng tinh trùng, điều trị tốt các nguyên nhân như tinh hoàn ẩn, tinh hoàn trong ổ bụng.
Về dùng thuốc điều trị nội khoa hiện nay có nhiều quan điểm đã được giới thiệu và áp dụng để điều trị rối loạn chức năng tinh trùng không rõ nguyên nhân như: Androgens, gonadotropins, kháng estrogen, các chất chống oxy-hóa, nhưng không có phương pháp nào chứng minh được hiệu quả một các đáng tin cậy trên cải thiện chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản của nam giới. Tuy nhiên, một số quan điểm vẫn ủng hộ điều trị thiểu năng tinh trùng bằng gonadotropins theo kinh nghiệm. Thời gian được điều trị thường kéo dài từ 3 – 6 tháng.
Hiện nay việc hỗ trợ sinh sản trong điều trị vô sinh đã mang lại kết quả tốt đẹp rất nhiều cho các cặp hiếm muộn về thụ tinh nhân tạo, tùy vào mức độ nguyên nhân gây ra hiếm muộn mà sử dụng các phương pháp điều trị như bơm tinh trùng vào buồng tử cung ở thời điểm phóng noãn, thụ tinh trong ống nghiệm…
Theo NTD
